Viêm tai giữa chảy mủ là một tình trạng nhiễm trùng tai phổ biến ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn, gây ra bởi sự tích tụ dịch mủ trong tai giữa. Tuy nhiên, có sự khác biệt rõ rệt về triệu chứng, mức độ tiến triển của bệnh cũng như phương pháp điều trị giữa hai nhóm tuổi. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào định nghĩa viêm tai giữa chảy mủ, phân tích sự khác biệt giữa trẻ em và người lớn, và đề xuất các phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả cho từng nhóm đối tượng.
1. Viêm tai giữa chảy mủ là gì?
Viêm tai giữa chảy mủ là một tình trạng trong đó tai giữa bị nhiễm trùng và dịch mủ hình thành phía sau màng nhĩ. Màng nhĩ có thể bị thủng, dẫn đến mủ chảy ra ngoài tai. Đây là tình trạng nghiêm trọng của viêm tai giữa nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời từ giai đoạn viêm tai giữa cấp tính.
Nguyên nhân gây ra viêm tai giữa chảy mủ thường là do nhiễm trùng vi khuẩn hoặc virus, xuất phát từ các bệnh lý hô hấp trên hoặc sau khi bị cảm lạnh, viêm xoang. Bệnh cũng có thể xảy ra khi tai giữa tích tụ dịch nhưng không được dẫn lưu hiệu quả, dẫn đến viêm nhiễm.
Bệnh viêm tai giữa chảy mủ có thể phát triển từ viêm tai giữa cấp tính nếu không được xử lý triệt để, từ đó chuyển thành tình trạng mãn tính, và dễ dàng dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như thủng màng nhĩ, mất thính lực hoặc nhiễm trùng lan rộng đến các khu vực khác như xương chũm hoặc não.
2. Sự khác biệt giữa viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em và người lớn
Mặc dù viêm tai giữa chảy mủ có thể gặp ở cả trẻ em và người lớn, nguyên nhân gây bệnh, cách biểu hiện triệu chứng, và nguy cơ biến chứng giữa hai đối tượng này có những khác biệt lớn do sự khác nhau về cấu trúc giải phẫu, sức đề kháng và lối sống.
2.1. Viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em và người lớn: Khác nhau ở nguyên nhân
Cấu trúc tai giữa của trẻ em, đặc biệt là ống Eustachian, chưa phát triển hoàn chỉnh, khiến cho ống Eustachian ngắn hơn và nằm ngang hơn so với người lớn. Điều này làm cho dịch trong tai giữa khó thoát ra ngoài, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus sinh sôi, gây ra viêm nhiễm. Thêm vào đó, trẻ em thường dễ bị nhiễm trùng hô hấp trên như cảm lạnh hoặc cúm, do hệ miễn dịch của trẻ vẫn còn yếu và dễ bị tổn thương trước các tác nhân gây bệnh [1].
Ngoài ra, trẻ em thường có thói quen bú nằm, đặc biệt là trẻ sơ sinh, khiến dịch dễ dàng chảy ngược từ mũi họng lên tai giữa qua ống Eustachian, gây ra tình trạng tắc nghẽn và nhiễm trùng.
Viêm tai giữa chảy mủ ở người lớn thường là hậu quả của các tình trạng mãn tính hoặc các bệnh lý liên quan đến viêm nhiễm kéo dài, chẳng hạn như viêm xoang mãn tính, viêm họng hoặc dị ứng. Người lớn cũng dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như khói thuốc lá, môi trường làm việc ô nhiễm, hoặc tiếp xúc với nước bẩn (chẳng hạn khi bơi lội).
Người lớn có nguy cơ cao bị viêm tai giữa chảy mủ do sự tắc nghẽn ở đường hô hấp trên hoặc tình trạng bệnh lý không được điều trị kịp thời, đặc biệt là các bệnh lý liên quan đến hệ thống miễn dịch suy yếu.
2.2. Viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em và người lớn: Khác nhau ở triệu chứng
Viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em thường được nhận diện qua các dấu hiệu như sốt, quấy khóc, đau tai, và đôi khi trẻ có thể kéo hoặc xoa tai để phản ánh cảm giác khó chịu.
Đối với trẻ lớn hơn, có thể quan sát thấy các triệu chứng khác như khó nghe, giảm sự chú ý và chảy dịch từ tai ra bên ngoài.
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường khó biểu đạt triệu chứng rõ ràng, nên phụ huynh cần đặc biệt chú ý các dấu hiệu gián tiếp như khó ngủ, khóc nhiều khi ăn hoặc bú, và xuất hiện dịch chảy ra từ tai.
Triệu chứng nổi bật nhất ở trẻ em là đau tai, đặc biệt khi có dịch mủ tích tụ làm gia tăng áp lực trong tai giữa. Trẻ thường không thể ngủ hoặc nghỉ ngơi bình thường do sự đau đớn, và trong trường hợp nặng, dịch mủ có thể tràn ra ngoài, giúp giảm áp lực nhưng đồng thời cũng là dấu hiệu cho thấy màng nhĩ đã bị rách.
Người lớn có thể dễ dàng nhận biết viêm tai giữa chảy mủ qua các triệu chứng như đau nhói hoặc tức tai, giảm thính lực, cảm giác đầy tai, và chảy dịch từ tai ra bên ngoài. Dịch mủ thường có màu vàng hoặc xanh, và đôi khi có mùi hôi khó chịu. Ngoài ra, người lớn còn có thể cảm thấy chóng mặt hoặc mất thăng bằng do ảnh hưởng của nhiễm trùng lên hệ thống tiền đình nằm trong tai trong.
Ở người lớn, cảm giác đau và ù tai, giảm thính lực là các triệu chứng chủ đạo, kèm theo đó là hiện tượng mủ chảy ra từ tai. Nếu không được điều trị, tình trạng viêm nhiễm có thể kéo dài và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm xương chũm, nhiễm trùng não hoặc áp xe.
2.3. Viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em và người lớn: Khác nhau ở biến chứng
Biến chứng của viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em rất nguy hiểm, đặc biệt là khả năng mất thính lực vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời và triệt để. Trẻ em bị suy giảm thính lực do viêm tai giữa kéo dài có thể gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ, giao tiếp và học tập. Ngoài ra, nhiễm trùng có thể lan sang các cấu trúc lân cận như xương chũm, dẫn đến viêm xương chũm, một tình trạng viêm nhiễm nặng nề có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.
Biến chứng của viêm tai giữa chảy mủ ở người lớn cũng không kém phần nghiêm trọng. Bệnh nhân có thể bị mất thính lực, hoặc nhiễm trùng lan rộng đến màng não, gây ra viêm màng não. Một số người lớn có thể gặp phải các biến chứng như áp xe não, tình trạng rất nguy hiểm và đòi hỏi phải phẫu thuật dẫn lưu để loại bỏ ổ mủ. Viêm tai giữa chảy mủ kéo dài cũng có thể gây ra viêm tai xương chũm mãn tính, một tình trạng khiến bệnh nhân bị đau nhức dữ dội, sưng tấy và thậm chí cần phải phẫu thuật tái tạo xương.
3. Cách điều trị viêm tai giữa chảy mủ cho trẻ em và người lớn
Vì 3 khía cạnh khác nhau như vậy nên việc điều trị viêm tai giữa trẻ em và người lớn cũng không giống nhau:
3.1. 4 Cách điều trị viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em
Điều trị viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em cần sự cẩn trọng và linh hoạt, đặc biệt do cấu trúc tai của trẻ vẫn đang trong quá trình phát triển. Mục tiêu chính là loại bỏ nhiễm trùng, giảm triệu chứng và bảo vệ tai giữa khỏi những tổn thương vĩnh viễn.
Trong nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh để điều trị viêm tai giữa do nhiễm khuẩn. Thuốc kháng sinh thường được sử dụng là amoxicillin uống trong 7-10 ngày. Việc dùng kháng sinh cần được thực hiện theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để tránh tình trạng kháng thuốc.
Nếu bác sĩ không chắc chắn về viêm tai giữa và em bé không có biểu hiện đau tai dữ dội hoặc sốt, bác sĩ có thể yêu cầu bạn đợi một hoặc hai ngày để xem cơn đau tai có hết không. Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ đã ban hành các hướng dẫn vào năm 2013 khuyến khích các bác sĩ quan sát và theo dõi chặt chẽ những trẻ bị nhiễm trùng tai không thể chẩn đoán chắc chắn, đặc biệt là những trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi. Nếu không có cải thiện trong vòng 48 đến 72 giờ kể từ khi các triệu chứng bắt đầu, các hướng dẫn khuyến nghị bác sĩ bắt đầu liệu pháp kháng sinh. Đôi khi đau tai không phải do nhiễm trùng và một số bệnh nhiễm trùng tai có thể thuyên giảm mà không cần dùng thuốc kháng sinh. Sử dụng thuốc kháng sinh một cách thận trọng và có lý do chính đáng giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh [1]
Khi mủ tích tụ trong tai quá nhiều, bác sĩ có thể quyết định thực hiện dẫn lưu mủ. Đây là một thủ thuật trong đó một ống nhỏ được đặt vào tai giữa để giúp thoát dịch và giảm áp lực bên trong tai. Ống này sẽ được gỡ bỏ khi tai giữa đã hồi phục hoàn toàn.
Các biện pháp giảm đau như thuốc giảm đau không kê đơn (acetaminophen hoặc ibuprofen) hoặc dùng thuốc nhỏ tai, chườm ấm có thể được áp dụng để giảm triệu chứng đau tai và khó chịu cho trẻ. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể khuyến nghị thuốc giảm sốt để kiểm soát các triệu chứng toàn thân.
Trong các trường hợp nghiêm trọng, khi viêm tai giữa chảy mủ kéo dài hoặc có biến chứng, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng. Phẫu thuật vá màng nhĩ là phương pháp phổ biến để khắc phục các lỗ thủng trên màng nhĩ, giúp ngăn ngừa tái phát nhiễm trùng và cải thiện thính lực cho trẻ.
3.2. 5 Cách điều trị viêm tai giữa người lớn
Điều trị viêm tai giữa chảy mủ ở người lớn thường tương tự như ở trẻ em, nhưng cần chú trọng hơn đến việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ và đảm bảo rằng bệnh lý tiềm ẩn không góp phần vào sự phát triển của viêm tai.
Người lớn thường được chỉ định kháng sinh mạnh hơn so với trẻ em, vì tình trạng nhiễm trùng có thể phức tạp hơn. Các loại thuốc chống viêm cũng có thể được kê đơn để giảm sưng và đau, đồng thời giúp kiểm soát tình trạng viêm nhiễm.
Trong trường hợp mủ tích tụ nhiều, rửa tai có thể được thực hiện tại cơ sở y tế hoặc bệnh nhân có thể tự rửa tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Dẫn lưu dịch mủ cũng có thể được chỉ định nếu tai bị tắc nghẽn hoặc có nguy cơ gây tổn thương màng nhĩ.
Nếu viêm tai giữa chảy mủ gây ra những tổn thương nghiêm trọng như thủng màng nhĩ hoặc nhiễm trùng lan rộng, phẫu thuật sẽ là giải pháp cần thiết. Phẫu thuật vá màng nhĩ hoặc tái tạo các cấu trúc xung quanh tai giữa giúp ngăn chặn tình trạng tái phát và phục hồi chức năng nghe.
Đối với người lớn, việc điều trị các bệnh lý nền như viêm xoang mãn tính, dị ứng, hoặc viêm họng là rất quan trọng để ngăn chặn nhiễm trùng lan rộng đến tai giữa.
Cùng với điều trị thuốc men, người lớn có thể sử dụng thêm viên uống thảo dược Bảo Nhĩ Vương. Bảo Nhĩ Vương với các thành phần dược liệu có đặc tính kháng sinh mạnh như Cối xay và Hoàng kỳ, hỗ trợ tiêu viêm, giảm đau, diệt khuẩn - đây cũng là mục đích điều trị viêm tai giữa theo Tây y. Nhờ vậy mà hiệu quả cải thiện viêm tai giữa của Bảo Nhĩ Vương không hề thua kém các thuốc Tây y.
Kết hợp với dầu nhỏ tai Bảo Nhĩ Vương Drop có tác dụng chống viêm, diệt nấm, vi khuân rvaf các tác nhân gây viêm ngay tại chỗ. Đặc biệt, Bảo Nhĩ Vương Drop nổi bật với dạng bào chế “dầu”, có tác dụng thấm qua màng nhĩ để vào tai giữa mà không gây tổn thương. Bảo Nhĩ Vương Drop cho tác dụng giảm đau, giảm ngứa thông thoáng lỗ tai ngay tức thì.
Viên uống Bảo Nhĩ Vương được sử dụng cho đối tượng trên 12 tuổi trở lên, nhưng nhỏ tai Bảo Nhĩ Vương có thể dùng cho các bé trên 1 tuổi. Việc kết hợp bộ đôi trong uống ngoài nhỏ Bảo Nhĩ Vương cùng với phác đồ điều trị của bác sĩ sẽ cho hiệu quả cải thiện viêm tai giữa nhanh, mạnh hơn, phòng ngừa tái phát lại.
4. Cách phòng ngừa viêm tai giữa chảy mủ
Phòng ngừa viêm tai giữa chảy mủ đòi hỏi phải thực hiện các biện pháp giữ vệ sinh tai tốt, điều trị các bệnh lý liên quan kịp thời, và tăng cường hệ miễn dịch để bảo vệ tai khỏi các tác nhân gây bệnh.
Cả trẻ em và người lớn đều cần chú ý vệ sinh tai sạch sẽ, không ngoáy tai quá sâu hoặc dùng các vật cứng để chọc vào tai. Nên sử dụng bông ngoáy tai chỉ để làm sạch vùng ngoài tai, và nên dùng dung dịch vệ sinh tai chuyên dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ khi cần thiết.
Khi có các dấu hiệu cảm lạnh, viêm họng, hoặc viêm xoang, nên điều trị sớm và triệt để để tránh tình trạng lây nhiễm sang tai giữa. Đặc biệt là đối với trẻ em, việc điều trị cảm cúm và viêm mũi họng kịp thời là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa viêm tai giữa.
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ và khoa học, cùng với việc tập luyện thể thao thường xuyên, sẽ giúp tăng cường sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc viêm tai giữa. Bên cạnh đó, cần tránh tiếp xúc với khói thuốc lá, môi trường ô nhiễm và các tác nhân gây dị ứng.
Đối với trẻ em, việc tiêm phòng các loại vắc-xin như vắc-xin phòng cúm, viêm phổi, phế cầu khuẩn có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng hô hấp và viêm tai giữa.
Viêm tai giữa chảy mủ là một tình trạng nguy hiểm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tai và thính lực của cả trẻ em và người lớn. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai nhóm đối tượng sẽ giúp xác định các biện pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả hơn. Bằng cách tuân thủ các hướng dẫn vệ sinh, điều trị các bệnh lý liên quan và tăng cường sức khỏe tổng thể, chúng ta có thể ngăn ngừa sự phát triển và tái phát của viêm tai giữa chảy mủ.
Tài liệu tham khảo:
[1] Pubmed - Ear Infections in Children:
https://www.nidcd.nih.gov/health/ear-infections-children